Schaduwwerk
Want al dat openbaer wort, dat is licht.
Ef 5,13. 62 n. Chr. Biestkensbijbel 1560 ©
De Epistel S. Pauli, tot den Epheseren, v:13
Transcriptie Van der Sijs & Beelen 2011, 2014 biblija.net
zolang men projecteert ziet men de fout bij de ander en pleit men zich zelf vrij. Ziet men echter de eigen projectie in, kan men zich zelf en de ander van haar omstrengeling bevrijden. Dit vraagt echter moed en inspanning.
Overal waar mensen samenkomen en bij elkaar zijn, in bedrijf, bus, club, gezin, kerk, op de straat en bij de super projecteren zij op elkaar. Het verrast telkens weer, hoe goed en gedetailleerd mensen menen te weten, hoe een ander zou zijn, wat een ander denkt en voelt, hoewel zij de ander helemaal niet kennen en soms nog niet één woord mee gesproken hebben. Ook hier zijn affecten en emoties mogelijke indicatoren voor projectie. De ervaren therapeut slaat in de omgang met anderen bewust acht op gevoelens die in ontmoetingen in hem opkomen. Zij vertellen hem eerst iets over zich zelf, en dan mogelijk ook over de ander. (Derksen 1993, Hamaker-Zondag 2008)
In een relatie zullen veelal beide partners iets van zich zelf op hun tegenover projecteren. Hoe minder de projectie aansluit bij wat er werkelijk is, hoe heftiger kunnen de emoties oplopen en hoe meer kan de verhouding onder stress komen. Projecties kunnen relaties tussen partners, in een gezin of familie, op het werk of op de school aanzienlijk compliceren en zelfs ondragelijk en onhoudbaar maken. De projectie kan echter door ‘schaduwwerk’ bewust worden en worden terug genomen, wat de betreffenden én hun relatie goed zal doen. Jungianen spreken hierbij van ‘schaduwwerk’, omdat het om onbewuste inhouden van het eigen onbewuste gaat dat Jung schaduw noemde. Met schaduwwerk kan men de eigen projecties ‘terug nemen’. (Zweig en Abrams 2008, Zweig en Wolf 2009). Ook plichtsconflicten maken de ontdekking van de schaduw mogelijk, omdat zij tot gewetensonderzoek dwingen. Dit dwingt wederom tot uiteenzetting met het onbewuste en creëert kansen het te integreren (Jung in Neumann 1982: 10).
Projecties worden overwonnen door hen ‘terug te nemen’. Zo kan men op de eigen emoties tegenover anderen te letten, om te beginnen bij de sterkste emoties. Men kan en mag zich afvragen, wat de positieve of negatieve reactie op een ander verteld over zich zelf. Vaker dan niet zal men ontdekken, dat men de ander iets oplegt wat niet bij hem hoort. Het inzicht dat men daadwerkelijk projecteert en het inzicht in wat men projecteert helpt, het geprojecteerde bij zich zelf te zoeken, onder ogen te zien, te aanvaarden en desgewenst verder te ontwikkelen. Hoe meer men een geprojecteerde inhoud terug neemt, hoe zwakker de projectie zal worden. Daarmee groeit de kans een eerst bij de ander geziene en wellicht begeerde kwaliteit zelf te ontwikkelen, of zelf een kwaliteit af te leren die men tot nu toe alleen bij de ander afkeurde.
Stel, een man werd door zijn moeder niet serieus genomen. Hij kan later in een relatie zijn oud gevoel, nooit gehoord en begrepen te worden, volstrekt onbewust op zijn partner en andere vrouwen projecteren. Allerlei problemen kunnen ontstaan zonder dat hij zich zelf als veroorzaker daarvan kan zien. Een vrouw die door haar vader haar broers en zussen tegenover telkens benadeeld werd, kan haar gevoel van tekort onbewust op haar partner projecteren. Wat haar partner ook zal doen, het zal nooit genoeg zijn, haar dit gevoel weg te nemen. Tegelijk kan zij haar partner verwijten dat zij het toch nooit goed doet en dat zij nooit genoeg doet. De inmiddels onbewust geworden ouder-kindrelatie wordt nu op de partnerrelatie geprojecteerd.
Iemand die onvoldoende erkenning van zijn ouders ervoer, raakt niet zo maar het gevoel kwijt dat daarbij hoort, dat wat hij of zij ook doet nooit genoeg is. Ook als de ander duidelijk zijn erkenning toont en zijn dankbaarheid uitspreekt. Met alle gevolgen en misverstanden van dien. In zulke gevallen ligt het antwoord niet in het doen of laten van iemand anders, maar in een groeiend inzicht in de gevoelens van het eigen verleden, en daarin dit verleden onder ogen te zien en te aanvaarden.
Men kan projecties onder meer herkennen door op affecten te letten, door hen te onderzoeken en door na te gaan of de situaties waarin bepaalde gevoelens ontwaken hen daadwerkelijk rechtvaardigen. Doordat men onbewust projecteert zal dit niet eenvoudig zijn, maar ook niet onmogelijk. Een neutrale en rijpe gesprekspartner, zoals een therapeut, kan hierbij onschatbare diensten bewijzen. Door de projectie als onbewust handelen te herkennen wordt deze bewust. Door haar te erkennen kan men ophouden, het gevoel van een vroegere ervaring, soms een uit de kindheid, verder te projecteren. Men kan zijn visie op, houding tegenover en herinnering aan zijn vader, moeder of een ander belangrijk tegenover bijstellen en daarbij tegelijk over zich zelf. Men zal zich daarna zelf beter kennen en hoeft zijn partner niet langer met eigen onbewuste gevoelens te belasten. Doordat nu de partner minder belast wordt, krijgt de relatie kans te ontspannen en bloeit mogelijk op nieuw op.
- 100 jaar Rijpenhofje
- Het Rijpenhofje
- Schilderijen
- Waardering
- Gerard van de Rijp in zijn tuin
- Het spirituele hof
- Het beminde hof
- Het analytische hof
- Appels en peren vergelijken
- Alchemie, Chassidisme en tuinkunst
- Jungiaanse en symbolische psychologie
- Van de Rijps tuinkunst als onbewuste expressie
- De hogere én de lagere mens
- Een momentopname van innerlijke rijping
- Vier, drie, twee en één in het tuinportret
- Onvermoeide fascinatie
- Een leven lang
- Conclusie en wens
- Gozewijn Centen en zijn gezin
- Schilderijen
- Het Rijpenhofje in 1982
- Reglement voor het Rijpen Hofje 1837
- Vier eeuwen hofjes in Amsterdam
- Dank
- Bronnen