De woonvorm van het hofje heeft zich door vier eeuwen heen bewezen. De gedeelde openbare ruimte, het hof, voelt als een aangename overgang van de publieke ruimte van de grote, drukke stad naar de rust van de individuele woonruimte en schept een bijzonder groepsgevoel. Het hofjesconcept verbindt individuele met gezamenlijke leefruimte en staat nu model voor kwalitatief hoog­staand wonen. Eigenaren, beheerders en bewoners delen in de verantwoordelijkheid voor dit historische erfgoed. Tot deze moderne houding was het een lange weg...

Vier eeuwen hofjes in Amsterdam

Actieve barmhartigheid en zorg voor zwakken in de samenleving staan sinds 2000 jaar centraal in het christelijk leven. De evan­gelische raad, ‘gelukkig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden’, bleef daarbij de leidraad. Voor een ordelijke, rustige en welvarende samenleving volgde de overheid kerken en filantropen in de zorg voor wie niet voor zichzelf kon opkomen.

Al 400 jaar zet Amsterdam de toon in gemeentelijke sociale zorg. In de 17^e eeuw ontstond het hofje als een bijzondere vorm van zorg: particulieren stichtten woon­ge­meen­schap­pen voor behoeftige ouderen. Vooral bejaarde vrouwen mochten er gratis wonen en ontvingen een bijdrage in levens­onder­houd in natura en genees­kundige hulp.

In Ams­ter­dam werd het eerste hofje in 1615 ge­sticht, het Sint-Andries­hofje aan de Egelan­tiers­gracht, en in 1922 het laatste, de Molenpage-Stichting. Het typische hofje groepeert woningen rond om een binnenplaats of grasveld. Maar omdat bouwgrond steeds duurder en schaarster werd ontstonden ook hofjes als een groepje dicht op elkaar gebouwde woonhuizen; en in de 19e eeuw sloot men een­kamer­woningen in een gebouw met verdiepingen samen tot een ‘hof’.

De rol van hofjes veranderde met de bejaardenzorg, AOW, pensioen en bejaarden­huizen. Sinds er ook studenten, jongeren en werkenden wonen werd de woonvorm van hofjes toenemend gewaardeerd. In de eerste helft van de 20^e eeuw brak men hofjes nog af. Dit lijkt voor velen nu ondenkbaar. Alle hofjes zijn nu gerestaureerd en aangepast aan de nieuwe huisvestingsnormen, of kregen een andere bestemming. Hofjes zijn niet slechts als historisch erfgoed geliefd. Amsterdam is rechtens trots op haar hofjes.