Het ijsbergmodel
De verhouding tussen het bewuste en het onbewuste wordt vaker vergeleken met een ijsberg. In dit model ligt het bewuste zichtbaar boven water. Het onbewuste ligt als het groter gedeelte van de ijsberg onzichtbaar onder water. Het zichtbare en het onzichtbare samen vormen de hele ijsberg. Zo zouden het gekende bewuste en het ongekende onbewuste samen de psyche of ziel vormen.
85% van de ijsberg ligt onder water Fotomontage 2005 Uwe Kils commons.wikimedia
Het ijsbergmodel sluit echter meer aan bij het freudiaanse dan bij het Jungiaanse model van het onbewuste. Omdat Freud het onbewuste beperkte tot het persoonlijk onbewuste dat slechts bestaat uit het materiaal dat in verloop van het leven van het individu in diens onbewuste belandt. Het freudiaans model van het onbewuste is in omvang begrensd als een ijsberg.
Jung echter weigerde voor zijn model van het collectieve onbewuste een bepaalde grens vast te leggen. Voor hem had het onbewuste geen bepaalde grootte. Omdat hij in zijn werk ontdekte dat patiënten en cliënten dingen herinnerden die niet uit hun persoonlijk onbewuste konden komen. Zij herinnerden dingen uit het verleden van de mensheid die zij zeker nooit hoorden of leerden. Het Jungiaanse model van het collectieve onbewuste lijkt meer op de zee waarin het bewuste en het persoonlijke onbewuste als een ijsberg drijft.
Bouw van een zogenaamde CMS detec- tor van de LHC, Large Hadron Collider, van CERN, Organisation européenne pour la recherche nucléaire, de Europe- se organisatie voor nucleair onderzoek in Geneve. Square87 2005 wikipedia.org
Jungs concept van het collectieve onbewuste sluit beter dan het freudiaanse model aan bij actueel inzicht in kosmologie, fysica en genetica. Met huidige instrumenten kunnen we slechts 5% van het universum waarnemen. De zogenoemde donkere materie en donkere energie beslaan 95% van de kosmos. Het overgrote deel van het universum onttrekt zich aan directe waarneming. Met berekeningen kan er slechts indirect erop gesloten worden. Moderne fysica onderzoeken bijvoorbeeld in CERN materie op miljarden jaren oude eigenschappen. Uit de genetica weten we dat de DNA in onze cellen ons mede bepaalt door het miljarden jaren oud dierlijk en miljoenen jaren oud menselijk verleden.